İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Hapishaneler Alt Çalışma Grubu’nun hazırladığı rapor, kamuoyunda “kuyu tipi” cezaevi olarak adlandırılan yeni tip yüksek güvenlikli cezaevlerindeki uygulamaları ortaya koydu. 29 Ağustos’ta Çorlu Karatepe Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne yapılan ziyaretin ardından yeni bir rapor hazırlandı. Peki, kuyu tipi cezaevi nedir? Kuyu tipi cezaevine kimler girer? İşte kamuoyunun merak ettiği o soruların yanıtları...
KUYU TİPİ CEZAEVİ NEDİR?
Baro tarafından hazırlanan raporda, kuyu tipi cezaevlerinin mimarisinde hücrelerin önünde doğrudan havalandırma alanı bulunmadığı, pencerelerin hava akışını engelleyecek levhalarla kapatıldığı belirtildi. Üç kişilik hücrelerin 7/24 kamerayla izlendiği, mahkumların sohbet, spor ve sağlık haklarının kısıtlandığı, yalnızca günde 1-1,5 saat başka bir bölüme götürüldükleri ifade edildi. Yazlık havalandırmaların beton duvarlı, aşırı sıcak olduğu vurgulandı.
Baro, bu yeni tip yüksek güvenlikli hapishanelerde F tipi cezaevlerinden bile daha sıkı tedbirler uygulandığını, 5275 sayılı Kanun ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına aykırılık taşıdığını belirtti.
KUYU TİPİ CEZAEVLERİ YASAL MI?
Raporda, AİHM kararlarına atıf yapılarak havalandırmasız ve sıcak dar alanlarda tutmanın “insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağı”nı ihlal ettiği kaydedildi. Hücre pencerelerinin küçük delikli metal levha ile kapatılarak hava akışının ciddi şekilde engellenmesinin de aşağılayıcı muamele sayıldığı aktarıldı. Üç kişilik dar hücrelerin sürekli kamerayla izlenmesinin, özel hayata saygı hakkının ihlali olduğu vurgulandı.
Ayrıca raporda, hücre kapılarının kontrol odasından elektronik olarak açıldığı, elektrik kesintisi veya arıza halinde fiziki açma olanağı bulunmadığına dikkat çekildi. Bu durumun acil sağlık müdahalesinde gecikme riskini artırdığı ifade edildi.
KUYU TİPİ CEZAEVİNE KİMLER GİRER?
Raporda bu cezaevlerine hangi mahkumların gönderildiğine ilişkin açık bir liste verilmedi; ancak ağır tecrit uygulamalarının “yüksek güvenlik gerektiren” suçlar nedeniyle hüküm giymiş veya yargılanan tutuklulara uygulandığı biliniyor.