Gluten intoleransı, dünya genelinde giderek daha fazla insanı etkileyen ciddi sağlık sorunları arasında yer alıyor. Özellikle bu rahatsızlıkla mücadele edenlerin beslenme düzenleri, yaşam kaliteleri üzerinde doğrudan etkili. Gluten içeren gıdaların tüketimi sindirim sistemini olumsuz etkileyerek çeşitli rahatsızlıklara yol açabiliyor. Bu nedenle glutensiz diyet uygulayanların gıda seçiminde dikkatli olması, etiket okuma alışkanlığı edinmesi ve gerekirse profesyonel destek alması büyük önem taşıyor.
GLUTEN İNTOLERANSI NEDİR?
Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür. Gluten intoleransında, gluten tüketimi sonrası karın ağrısı, şişkinlik, yorgunluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlık her bireyde farklı şiddette seyredebilir ve sindirim sistemi başta olmak üzere birçok vücut fonksiyonunu etkileyebilir. Mayo Clinic’in verilerine göre, gluten intoleransı dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1’ini etkiliyor.
GLUTEN İNTOLERANSI OLANLAR NE YEMEMELİ?
Gluten intoleransı olanlar, bazı temel gıdalardan uzak durmalı. Özellikle buğday, arpa ve çavdar içeren tüm unlu mamuller risk taşır. Ekmek, makarna, bazı kahvaltılık gevrekler, krakerler ve kekler bu gruba dahildir. Ayrıca işlenmiş gıdalar, hazır çorbalar ve paketli soslar da gizli gluten içerebilir. Amerikan Gastroenteroloji Derneği, bu nedenle ürün etiketlerinin mutlaka dikkatle okunmasını tavsiye ediyor. “Glutensiz” ifadesi olmayan ürünlerde gluten bulunma ihtimali göz ardı edilmemeli.
GLUTENSİZ BESLENMEDE NE YENEBİLİR?
Glutensiz diyet uygulayanlar için güvenli pek çok gıda alternatifi bulunuyor. Taze sebze ve meyveler, doğal olarak glutensizdir ve bolca tüketilebilir. Pirinç, mısır, karabuğday ve kinoa gibi alternatif tahıllar da bu diyete uygundur. Et, tavuk, balık ve yumurta gibi protein kaynaklarıyla birlikte sade süt ürünleri de tercih edilebilir.
Ayrıca glutensiz unlarla yapılmış ekmek ve hamur işleri de market raflarında giderek daha fazla yer bulmakta. Columbia Üniversitesi Tıp Merkezi, bu tür gıdaların dengeli bir beslenme için yeterli lif ve vitamin içerdiğini vurguluyor.
GLUTENSİZ BESLENMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Gluten intoleransı olan bireyler, beslenme düzenlerini oluştururken bazı önemli kurallara dikkat etmeli. İlk olarak, gıda alışverişinde etiket okumak bir alışkanlık haline getirilmelidir. Ayrıca mutfakta çapraz bulaşma riski unutulmamalı. Glutensiz yemekler, buğday ile temas etmiş yüzey veya ekipmanlarla hazırlanırsa risk oluşabilir. Bu nedenle ayrı mutfak araçları kullanmak gerekebilir.
Son olarak, dengeli bir beslenme için mutlaka bir diyetisyene danışılmalıdır. Glutensiz diyet bazı besin ögelerinde eksikliğe yol açabileceğinden, uzman desteğiyle bu açıklar kapatılabilir.
UZMANLAR NE DİYOR?
Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Alessio Fasano, glutensiz beslenmenin yalnızca tıbbi gereklilik durumlarında uygulanması gerektiğini belirtiyor. Fasano’ya göre, gluten intoleransı olmayan bireylerin glutensiz diyete yönelmesi, gereksiz kısıtlamalara ve dengesiz beslenmeye neden olabilir. Ancak gluten hassasiyeti olanlar için bu diyet, sindirim sisteminin korunması ve yaşam kalitesinin artırılması açısından büyük önem taşır.
GLUTEN İNTOLERANSI OLAN BİRİ GLUTEN YERSE NE OLUR?
Gluten intoleransı olan bireylerin gluten içeren gıdalar tüketmesi, vücutta bir dizi olumsuz etkiye yol açabilir. Bu kişilerde sindirim sistemi genellikle ilk tepkiyi verir; karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, baş ağrıları, kronik yorgunluk, ciltte döküntü ve eklem ağrıları da sık görülen semptomlar arasındadır.
Uzmanlar, bu durumun uzun vadede bağışıklık sistemini zayıflatabileceğini belirtiyor. Bu nedenle gluten intoleransı olan bireylerin glutensiz beslenme düzenine geçmesi büyük önem taşıyor.
GLUTEN İNTOLERANSI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Gluten intoleransı, her bireyde farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. En yaygın sindirim sistemi semptomları arasında şunlar yer alır:
Karın ağrısı
Şişkinlik
Gaz
İshal veya kabızlık
Bunun yanı sıra:
Baş ağrısı
Sürekli yorgunluk
Kas ve eklem ağrıları
Cilt döküntüleri ve kaşıntı
Depresyon, kaygı gibi ruh hali değişimleri de görülebilir.
Belirtilerin yoğunluğu kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle kesin tanı için gluten hassasiyeti testi yaptırmak önerilir.
GLUTEN İNTOLERANSI NASIL ANLAŞILIR?
Gluten intoleransını anlamanın en doğru yolu, bir sağlık profesyoneline başvurarak gerekli testleri yaptırmaktır. Bu testler, glutenin vücutta oluşturduğu etkileri ortaya koyarak doğru bir teşhis konmasına yardımcı olur. Ayrıca glutensiz bir diyet uygulamak, belirtilerin glutenle ilişkili olup olmadığını görmek açısından da önemli bir adımdır.
GLUTENSİZ DİYETE GEÇMEDEN ÖNCE MUTLAKA UZMAN DESTEĞİ ALIN
Gluten intoleransı belirtileri her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bu nedenle, yalnızca internette yer alan bilgilerle kendi kendine teşhis koymak ve diyet değişikliği yapmak sağlıklı bir yaklaşım değildir.
Mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurarak gluten intoleransı testi yaptırmalı ve sonuçlara göre hareket edilmelidir. Gereksiz kısıtlamalardan kaçınmak, vücut için gerekli besin ögelerini eksik bırakmamak adına, glutensiz diyete geçmeden önce uzman görüşü alınması büyük önem taşır.
