Sabar ve Bulgar Türkleri

861 yılında Hazar Kaanı Bulan, üç Semavi dinin temsilcilerini toplayıp dinlerini anlatmasını ister.Hristiyan din adamları en üstün dinin kendi dinleri olduğunu, Müslümanlar kendi dinleri olduğunu söyler. Museviliğin tüm dinlerin kökeni olduğunu anlayınca Museviligi kabul ederler.

Bizans İmparatorları, III.Leo ve I.Romanus’ün zulmünden kaçan Yahudilerin de Hazar İmparatorluğu’na göç etmelerinin, Hazar Türkleri’nin Musevi olmalarında etkisi çoktur.

Türkler tarih boyunca çeşitli dinlere girmiş, belki de en çok dinli topluluklardandır.Çoğunluğu Müslüman olmakla beraber, Türk boylarından Uygurlar budist, Yakutlar, Sibirler şamanist, Gagauzlar, Peçenekler Hristiyan, Karaylar, Karaimler ve Hazarlar Musevi’dirler. Musevi Türklerin kurduğu Hazar İmparatorluğu Türk tarihinde önemli bir yere sahiptir.Hazar Türklerinin geldiği yer diğer Türk boylarında olduğu gibi  Orta Asya’dır.Hazarlar’ın orijinal dinleri Şamanizm, dilleri Türkçe, Runik alfabesini kullanıyorlardı, hayatları göçebeydi. Sonradan Hazar İmparatorluğu’nun tamamı Museviliği tercih ettiler. İbranice ve Slav dillerini öğrendiler, Güney Rusya’daki yaşamaya başladılar. Güney Rusya, Kuzey Kafkaslar, Doğu Ukrayna, Kırım, Batı Kazakistan, Kuzeybatı Özbekistan bölgeleri egemenlikleri altındaydı.

Sabar ve Bulgar gibi diğer Türk boyları 7. asırda bugünkü Bulgaristan’ı kurdular.

Ukrayna’nın başkenti Kiev’i Hazarlar kurdular. Kiev Türkçe kökenlidir Kuyuev anlamındadır…

Kırım’daki Yahudi toplulukları olan Karaylar, Karaimler, Hazar Türkleri kökenlidirler.

Toprakları İpekyolu’nun geçiş  güzergahında olduğu için ipek, kürk, bal, balmumu,mücevherat, gümüş eşya, baharat ve kumaş ticareti yapıyorlardı. Çiftçilikleri gelişmeye başlamışsa, yine de en başarılı oldukları iş  hayvancılıktı..Yetiştirdikleri atlarına dünyanın her yerinden alıcıları geliyordu.

İslam dünyası ve Hristiyan dünyası arasında tampon bölge haline girerek 8. asırda Arap-Hazar savaşlarıyla İslamiyet’in ilerleyişini durdurdular.

8. asrın başlarında Arap- Hazar savaşları oldu.Bu savaşlar dolayısıyla Kafkaslar ve Derbent kentleri Hazarlar ve Arapların arasındaki sınır kentleri haline geldi.

Hazar Türkleri’nin İslamiyetin Rusya’da, Doğu Avrupa’da, Batı ve Doğu Asya’da yayılmamasının önemli etkileri olmuştur.