Türkiye’nin yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan İklim Kanunu, TBMM’de kabul edilerek yasalaştı. Kanun; sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum, karbon piyasalarının kurulması ve adil geçiş sürecine dair yasal ve kurumsal çerçeveyi belirliyor.
Kanun neler getiriyor?
Yeni İklim Kanunu; adil geçiş, emisyon ticaret sistemi (ETS), gömülü sera gazı emisyonları, gönüllü karbon piyasaları, karbon denkleştirme gibi pek çok yeni kavramı yasal zemine oturtuyor. Emisyonların izlenmesi, raporlanması, azaltılması ve denkleştirilmesi süreçleri, kurulan İklim Değişikliği Başkanlığı koordinasyonunda yürütülecek.
ETS geliyor: Piyasa sistemi devrede
En dikkat çekici düzenleme ise sera gazı salımına yol açan işletmeler için Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulması oldu. ETS kapsamında, işletmeler yıllık tahsisat miktarlarına göre sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak. Tahsisatlarını teslim etmeyen işletmeler, cezai yaptırımlarla karşılaşacak.
Karbon Piyasası Kurulu ve Danışma Kurulu devrede
Kanunla birlikte Karbon Piyasası Kurulu ve Danışma Kurulu da oluşturulacak. Kurullar, ulusal tahsisat planlarını onaylayacak, sektörlere verilecek ücretsiz tahsisatları belirleyecek, uluslararası karbon piyasalarına yönelik stratejileri geliştirecek.
İklim Başkanlığı geniş yetkilerle donatıldı
Yeni düzenleme ile İklim Değişikliği Başkanlığı, hem denetim hem de yetkilendirme süreçlerinde belirleyici olacak. Kamu kurumları, özel sektör ve gerçek kişiler sera gazı azaltım ve uyum planlarına uymakla yükümlü olacak. Başkanlık, talep ettiği bilgi, belge ve verileri tüm ilgili kurumlardan doğrudan temin edebilecek.
Yerelde eylem planları hazırlanacak
Her ilde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. İller, net sıfır hedefi doğrultusunda yerel iklim değişikliği eylem planlarını en geç 2027’ye kadar hazırlayacak. Gerekli görülmesi halinde bu süre 1 yıl uzatılabilecek.
Pilot ETS dönemi başlıyor
ETS sistemi tam olarak devreye girmeden önce bir pilot dönem uygulanacak. Bu süreçte yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmelere verilecek idari para cezaları %80 oranında indirilecek.
Yeşil dönüşüm destekleniyor
Yasa kapsamında yeşil dönüşüm yatırımları, sera gazı emisyonlarını azaltma ve iklim değişikliğine uyum sağlayan projeler için yeni destek mekanizmaları oluşturulacak. Türkiye’nin Yeşil Taksonomisi de kurulacak. ETS’den elde edilecek gelirler ise sadece iklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil dönüşümde kullanılacak.
Cezalar 50 milyon TL’ye kadar çıkabilecek
Emisyon izin yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmeler ciddi para cezalarıyla karşılaşacak. Uygulamaya göre bazı ihlallerde ceza tutarı 50 milyon TL’yi bulabilecek. Ayrıca piyasa bozucu davranışlarda EPDK gerçek kişilere 2 milyon TL, tüzel kişilere 20 milyon TL’ye kadar ceza kesebilecek.
