Golbol’un, görme engellilerde spesifik olarak uygulanan bir spor dalı olduğunu belirten Çukurova Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Antrenörlük Eğitimi/Spor Sağlık Bilimleri Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gonca İnce, bu spor dalının sadece görme engelli bireylerle kalmayıp tipik gelişim gösteren çocuklar başta olmak üzere herkese pozitif etki edebileceğini belirtti.
(Doç. Dr. Gonca İnce)
Reaksiyon gelişimine ve proprioseptif duyuların gelişimine katkıda bulunuyor
Engelliler için üç farklı türde spor aktivitesi bulunduğunu söyleyen Doç. Dr. Gonca İnce, “İlk tür, genellikle modifikasyon gerektirmeyen sporları içerir. Örneğin, işitme engelliler için spor aktivitelerinde büyük değişikliklere nadiren ihtiyaç duyulur. Ancak, hakemler düdük yerine bayrak kullanabilir ve bazı küçük ayarlamalar yapılabilir; ancak, genellikle kural değişikliği olmaz. Diğer bir tür, az da olsa modifikasyon gerektiren veya önemli ölçüde değiştirilen sporları kapsar. Tekerlekli sandalye basketbolu gibi örneklerde, bazı kuralların değiştirilmesi gerekebilir; örneğin, oyuncuların tekerleklerini kullanarak adım atması gibi. Bu tür sporlarda genellikle kural değişiklikleri yapılarak uyum sağlanır. Üçüncü tür ise hiçbir şekilde uyarlanamayacak spor dallarını içerir. Tabi görme engellilere yönelik spesifik spor dalları olan goalball, show down gibi sporlar da var” dedi.
Doç. Dr. Gonca İnce, Golbol sporunun ilgisini çekmesinin nedenini şu ifadelerle anlattı:
“Bu sporda, sağa sola ani yatmaların olmasından kaynaklı reaksiyon gelişimine katkı sağlayabileceğini düşündüm. Neden sadece görme engelli bireylerin oynadığına dair bir sorgulama yaparak, bu sporun empati yapma yetisini artırabileceği ve görme engelli öğrencilerin yanı sıra tipik gelişim gösteren çocukların ilgisini çekebileceği fikrini ortaya attım. Okullardaki kaynaştırılmış eğitim programlarında, bu spor dalının, özellikle ilgi çekici olabileceğini ve öğrencilere yönelik bir seçenek olarak sunulabileceğini düşünüyorum. Ayrıca, vücudun pozisyonunu algılamaya yardımcı olan proprioseptif duyunun gelişimine de katkı sağlayabileceğini düşünüyorum. Bu bazen tipik gelişim gösteren çocuklar da düşük olabiliyor. Bu sporun önemli tarafı gözlerin kapalı olması. Bu da diğer duyuların gelişimine katkıda bulunabiliyor. Duyuların gelişimini ölçmek için özel bir aletimizin olmamasına rağmen, bu sporun, çocukların proprioseptif duyularını da geliştirebileceğini ve gelişimin gözlemlenebilir olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla, bu spor dalını bir seçenek olarak değerlendirmekteyim.”
Dengeyi geliştirebilecek bir fırsat
Bu spor dalının dengeyi geliştirebilecek bir fırsat olduğunu dile getiren İnce, “Hem dengeyi geliştirebilecek artı proprioseptif duyuları geliştirebilecek bir branş. Çünkü gözü kapattığımız zaman bu duyular çok daha ön plana çıkıyor. Vücudumuzun hangi pozisyonda olduğunu ve hangi kol açılarında bulunduğunu algılamamıza yardımcı oluyor” şeklinde konuştu.
Daha çok çocuklarda reaksiyon gösteriyor
Bu çalışmayı yaparken daha çok çocuklar üzerinde reaksiyon gösterdiğini ifade eden Doç. Dr. Gonca İnce, “Çocuklar göz bandı kullandıkları için, gözleri kapalı olmasından kaynaklı işitsel duyularının çocuğun reaksiyonuna etki ettiği görüldü. Dolayısıyla, sağa sola ani yatmaların reaksiyon gelişimine katkı sağlamasının yanı sıra golbol sporunun tipik gelişim gösteren çocuklarda da empati güçlerinin artırılması, proprioseptif duyuların ve reaksiyon zamanlarının gelişimi açısından katkı sağlayabileceğini düşünüyorum. Bu nedenle, bu sporun okullarda yaygınlaştırılmasının önemli olduğunu vurgulamak istiyorum” diye konuştu.
Çukurova Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Antrenörlük Eğitimi/Spor Sağlık Bilimleri Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gonca İnce, “Görme keskinliğine göre değerlendirildiğinde, tamamen görme engelli olanlar dışında kısmi görme engeli olanlar da bu sporu oynayabilir. Görme eksikliğine göre sınıflandırma yapılır ve oyuncuların hepsi göz bandı kullanır. Hiçbir görme engeli olmayanlar ise bu sporu oynayamaz. Bu bağlamda, görme engelli sporcular da B1, B2 ve B3 olmak üzere üç gruba ayrılırlar” diye konuştu.
Nasıl oynanır?
Ekip ve Alan: Golbol, üçer kişilik iki takım arasında oynanır. Standart bir voleybol sahası büyüklüğündeki bir sahada gerçekleşir. Sahada, her iki uçta yer alan kaleler bulunur.
Zilli Top ve Göz Bandı: Golbol'da kullanılan topun içinde zil bulunur. Bu sayede oyuncular topun nerede olduğunu duyabilir. Tüm oyuncular göz bandı takar, böylece gören oyuncular avantaj sağlamaz.
Oyunun Amacı: Oyunun amacı, rakip takımın kale çizgisini geçmesini engellemektir ve kendi kale çizgisine topu atmaktır. Yani hem savunma hem de hücum yapılır.
Oyun Kuralları: Oyun, topun karşı kaleye atılmasıyla başlar. Oyunun ilerleyen bölümlerinde topu fırlatmak için sınırlı bir süre vardır ve oyuncular topu rakip kaleye atmak için hızlı hareket ederler. Karşı takımın savunma yapması için oyuncular sahaya yatarak, topun gol olmasını engellemeye çalışır.
Karşılaşmanın Sonu: Maç belirlenen süre sonunda veya bir takım belirli bir skor ulaştığında sona erer. En fazla gol atan takım kazanır.
Strateji ve Taktikler: Golbol'da iletişim ve takım çalışması büyük önem taşır. Oyuncular, topun nerede olduğunu sadece duyarak hareket etmek zorunda olduklarından, birbirleriyle sürekli iletişim halinde olmalı ve sahadaki pozisyonlarını iyi koordine etmelidirler.
Bu temel prensiplerle golbol oynanır. Oyun, görme engelli sporcular için sadece fiziksel bir aktivite değil, aynı zamanda takım çalışması, iletişim ve strateji geliştirme fırsatı sunar.