Adana Berberler Odası Başkanı Mustafa Geçkin, meslekte yaşanan çırak sorununu Toros TV ekranlarında yayımlanan ‘Sektörün Sesi’ programında dile getirerek, ‘’İşsizlikten yakınan gençler, hatta her yaştaki bireyler, bir yıllık eğitimden sonra sertifika alarak kendi işyerini açabilir veya yurt dışında çalışma imkanı yakalayabilir’’ dedi. Moderatörümüz Yener Ekinci’nin sorularını yanıtlayan Başkan Geçkin, fiyat tarifesine yönelik yapılan eleştirilerin de haksız olduğunu söyledi.
Toros TV ekranlarında yayımlanan ‘Sektörün Sesi’ programın konuk olarak katılan Adana Berberler Odası Başkanı Mustafa Geçkin, yetiştirecek çırak bulunmakta sıkıntı yaşadıklarını, bunun da berberlik mesleğinin gelecekte ki varlığını tehlikeye attığını söyledi. Moderatörümüz Yener Ekinci’nin sorularını yanıtlayan Başkan Geçkin, sadece genç değil hangi yaşta olursa olsun öğrenmeye istekli bireyin, bir yıl gibi kısa süre içinde usta olabileceğinin altını çizerek, ‘’Aldığı sertifikayla geçimini rahatlıkla sağlayabileceği bir meslek sahibi olmakla birlikte, Dünya’nın her yerinde de rahatlıkla iş bulabilir. Almanya’ya giden çok meslektaşımız oldu’’ dedi. Geçkin, sorulara şu yanıtı verdi.
Berberlik mesleğinin avantajları nelerdir?
Saç uzaması hiç durmaz... Berberlik zamana ve ekonomik durgunluğa dayanıklıdır, bu yüzden her zaman talep göreceksiniz. Birçok kişinin aşina olduğu bir söz vardır: "İşinizi severseniz, hayatınız boyunca bir daha asla çalışmak zorunda kalmazsınız." Birçok berberin bu söze katılacağını ve işlerini neden sevdiklerini ve neden iş gibi hissettirmediğini açıklayabileceklerini biliyoruz. Berberlik kariyeri seçmek, kişinin aklına bile gelmeyen birçok fırsat ve avantaj sunar... Özetle, berberlik iyi bir hayattır. Bu iş, yaratıcı bir sektörde esnek çalışma saatleri ve tatmin edici bir iş deneyimi sunar. Çok az meslek, kendi başarılı işletmenizi kurmanız için bu kadar çok fırsat sunar. Berberlik kariyeriyle kendi işinizin patronu olmanın birçok yolu vardır. Bazı insanlar bir kuaför salonunda sandalye kiralayıp müşteri tabanını genişletmeyi, mobil berber olarak çalışmayı veya kendi berber dükkanlarını açmayı tercih eder; böylece tutkularını ve kişiliklerini berber dükkanlarına yansıtabilirler. Pek çok iş, her kesimden insanla tanışma ve etkileşim kurma fırsatı sunmaz. Berberler, anlatacak ilginç hikayeleri olan müşterilerle tanışır ve siz de her gün insanlarla sohbet etme fırsatı bulursunuz; bu da insanları seviyorsanız mükemmel bir şeydir. Ayrıca, insanların en iyi şekilde görünmelerinde büyük rol oynarsınız. Erkeklere kendilerine yakışan ve kendilerini harika hissettiren bir saç kesimi yaparak özgüven kazandıracak güce ve becerilere sahipsiniz. Birçok berber, müşterilerinden iyi arkadaşlar ve bağlantılar edinir; iyi bir berberseniz özgüveniniz ve popülerliğiniz artacaktır. Berberler dünyanın her yerinde iyi iş bulabilirler, çünkü saç kesimi lüks değil, temel bir ihtiyaçtır. Bu nedenle dünya çapında berberlere her zaman talep vardır. Seyahat etmek ve ufkunuzu genişletmek istiyorsanız, berberlik harika bir meslek seçeneğidir çünkü dünyanın her yerinde iş olanakları iyidir. Seviye 2 veya Seviye 3 berberlik diploması almak, kalifiye işçi olarak nitelendirilmenize ve istediğiniz yerde çalışmanızı sağlayacak bir çalışma vizesi alma şansınızı artırmanıza yardımcı olacaktır. Berberlikte birbirine benzeyen iki gün bulmak çok zordur; her gün farklıdır ve en önemlisi her gün keyiflidir. Çoğu berberlik işinin çok çeşitli olduğunu göreceksiniz. Farklı saç modelleri isteyen çok sayıda müşteriniz olacak, bu da işi daha az tekrarlayıcı ve her günü heyecan verici hale getirecek. Bir berber olarak zorluklara yabancı olmayacaksınız; yüz şekline uygun olmayan bir saç kesimi talep eden müşterileriniz olabileceği gibi, hangi saç kesimini istediğine karar veremeyen ve istediği saç kesimini ifade etmekte zorlanan bir müşteriniz de olabilir. Berber olmak, yaratıcı yönünüzü ortaya çıkarmak ve müşterilerinizle yeni şeyler denemek anlamına gelir (elbette size güvenmeleri koşuluyla), bu da her günü ilginç kılar. Yeni bir kariyer düşünürken, bir mesleğin ömrü aklınıza gelecektir. Bir berberin ömrü diye bir şey yoktur; sıkı çalışıp mesleğinizde ustalaşmaya devam ettiğinizde, istediğiniz kadar çalışabilirsiniz. Ekonomik durumunuz ne olursa olsun, erkeklerin saçlarını kestirmesi her zaman gerekli olacağından, berberlere her zaman ihtiyaç duyulacaktır. Sosyal medyanın yükselişi ve medyanın erkek bakımına odaklanmasıyla birlikte, giderek daha fazla erkek görünüşlerine para yatırmaya istekli hale geliyor.
Anlattığınız kadar cazip bir meslek olmasına rağmen yetiştirecek çırak bulmakta neden zorlanıyorsunuz?
Resmi verilere göre Türkiye'de iş arayan insan sayısı üç milyonun üzerinde; ancak hizmet ve üretim alanındaki bazı sektörler ve meslek dallarında, yüksek oranda personel açığı yaşanıyor, çırak yetişmiyor. O mesleklerden biri de berberler. 4+4+4 şeklinde uygulanan eğitim sisteminden sonra liseyi bitiren bir genç, bizim mesleğe geldiğinde yaşken eğilmediği için verimli olamıyor. Sabırsızlar ve hemen patron olma hayali taşıyorlar. Eskiden çırak taleplerini geri çeviriyorduk. Şimdi eleman için sağdan soldan rica ediyoruz. Berberlik mesleği bir sanattır ve sanatımızı bir sonraki nesile aktaracak eleman bulmakta güçlük çekiyoruz. Ustalarımız, çırak bulunamadığı için ilerleyen dönemde berberlik mesleğinin yok olma korkusuyla yaşıyorlar. Eskiden aileler çocuklarını berber dükkanlarına götürürdü, ustaya teslim ederdi ve ‘eti senin kemiği benim’ derdi; fakat şu an böyle bir durum söz konusu değil. Benim yanımda çalışacak çırağa, ilerisi için koluna altın bir bilezik takmış oluyorum. Eğer bu sanatı yapabilirse ömrü boyunca bileğinde bir altın bilezikle dolaşır, bir sanat öğrenmiş olur. 45 yıldan bu yana sektörün içindeyim, 3 çocuğum var ve üçü de üniversite mezunu. Onları, kimseye muhtaç etmeden berberlikten kazandığım parayla yetiştirdim. Yanımda bir çırak çalışmış olsa 2 seneye kalfa olacak kıvama gelir. 2-3 sene sonra bu çocuk mesleği öğrenir ve bana ihtiyacı kalmaz çünkü bir sanatkar olacak. Eskiden çıraklık çok güzeldi. İlk önce saygıyı sonra mesleği öğrenirlerdi. Çıraklık Okulu dediğimiz Mesleki Eğitim Merkezleri ile çırak sorunu aşılmaya çalışıldı; ama yaraya merhem olamadı. Orayı tamamlayanlar lise mezunu sayılıyor ve 9-10-11 sınıflar için 5 bin 110 lira, 12’nci sınıflar için 8 bin 510 lira maaş ödemesi yapılırken, devlet maaşı kaldırdı. Yeni öğrenciler maaş almadan eğitim alacak. Bu da merkezlerin cazibesini yitirdi. Derdimize yetersiz çare olan bu sistemin değişmesi bizi tamamen umutsuz yaptı. Bu konuda yetkililerden acil çözüm bekliyoruz.
Yaklaşık yarım asırdır bu mesleğin içinde olduğunuzu söylediniz. 50 yıl önce ile günümüzü kıyaslarsak sektörde ne gibi değişimler yaşandı?
Berber kültürü, tarihi Eski Mısır’a kadar uzanan ve toplumun şekillenmesinde doğrudan etkisi olan önemli bir meslek. Günümüzde her ne kadar çok daha modern ve yenilikçi görünüyor olsa da aslında bu köklü kültürde, yüzyıllardır değişmeyen bazı gelenekler hala geçerli. Bir zamanlar sosyal ve kültürel kaynaşmanın ana merkezi olan berber salonları, geçmişten bugüne değişmeyen bir takım özelliklerini hala koruyorlar. Berberler, yüzyıllardır sadece saç sakal bakımı yapan alanlar olarak değil, toplumsal sorunların ve sosyal gelişmelerin konuşulduğu ufak kent meclisleri olarak geçiyor. Erkeklerin bir araya gelerek hem günlük hayattan hem de önemli konulardan bahsettiği berber dükkanları, bugün de aynı
görevi görüyor. Üstelik özellikle normalde bir araya gelmeyen karşıt görüşten insanları birleştirdiğinden, toplum yapısının gelişmesine ve sosyal iletişimin güçlenmesine de aynı şekilde uzun yıllardır katkı sağlıyor. Berber dükkanı denilince akla gelen ilk şey, erkek saç ve sakal bakımı ile ilgili alanlar olduklarıdır. Bu durum meslek ilk yapılmaya başladığında nasılsa bugün de aynı şekilde. Dolayısıyla berberlik mesleğinin ana odak noktası, erkek saç kesimi, sakal kesimi, sakal düzenlemesi gibi konular. Bu gelenek günümüzde hala aynı şekilde devam ediyor olsa da üzerine çok daha fazlasını katmış durumda. Çünkü günümüzde saç, sakal kesimi berber dükkanlarının yaptığı tek şey değil. Klasik gereksinimler hala sürmekle birlikte, modern bir berberin ustalaştığı alanlar; kişiye özel stil önerisi, ağda, cilt bakımı, manikür, pedikür, fön, saç boyama gibi çok daha genişlemiş halde. Geleneksel tıraş, erkeğin yüzyıllardır değişmeyen temel ihtiyaçlarından ve bu nedenle berberlerde de hala eskisi gibi sürdürülüyor. Kimi zaman kullanılan ekipmanlar ve stil önerileri farklılaşsa da aslında işin mantığı yüzdeki istenmeyen tüyleri temizlemeye dayanıyor. Ayrıca tıraş bıçağı ve köpük ile yapılan tıraş kimi müşterilerin tek tercihi olabiliyor, dolayısıyla birçok berber, elektrikli tıraş ekipmanlarının yanı sıra geleneksel malzemelere de hala aşina. Bugün geldiğimiz noktada, bilinen erkek görünümü eskiye kıyasla bir hayli farklı olduğundan, bu alana yönelmek isteyenlerin gelişen dünya şartlarına uyum sağlaması önemli hale gelmiş durumda. Her geçen gün erkeklerin dış görünüşüne ve bakımına daha fazla özen göstermesi nedeniyle saç, sakal kesiminde ve stil uygulamalarında gelişme kaydediliyor. Kişiliğini yansıtmak ve görünümü ile fark yaratmak isteyen erkekler de bu uygulamaları gerektiği gibi gerçekleştiren modern atölyelere yöneliyor.
Sosyal medyada dönen yorumlara baktığımızda, ‘Berber Tarifesi’ne yapılan son zamlar abartılı bulundu. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?
Bu sene yüzde 50 tutarında bir zam uyguladık. Daha doğrusu uygulamak zorunda kaldık; çünkü dükkan kiraları aldı başını gitti. Yüzde 80 ila yüzde 100 oranda zam yaptılar. Akabinde SGK ve Bağ-Kur primlerine de yüksek oranda zamlar geldi. Elektrik ve malzeme giderleri derseniz yine aynı. Ustamız, 200 liraya saç tıraşı yapsa masraflarını dahi çıkaramaz. Keşke, hiçbir şeye zam yapılmasa da biz de yapmasak; ama mecbur kalıyoruz ne yazık ki… Zaten, yayımladığımız tarifeye çoğu meslektaşımız uymuyor. Daha altında fiyatlandırma yapıyor. Esnafımızın amacı insanları mağdur etmemek… Mesela saç-sakal 800 TL; ama birçok yerde 500-600 lira alınıyor. Ben yine de tarifenin altında ücret alınmaması taraftarıyım. Bölgelere göre belirlediğimiz üç tane tarifemiz var zaten. Keşke vatandaşlarımız berber tarifesine gösterdiği tepkiyi başka tarifelere de gösterse ve bizi günah keçisi ilan etmese… Bize, ayda bir ödenen para inanın çok değil.
Şu an Adana’da kaç tane berber mevcut?
Odamıza kayıtlı 1300 civarında berber bulunuyor. Kayıt dışı çalışanların ise 500 civarında olduğunu tahmin ediyoruz. Kayıt dışı en büyük sorunlarımızdan biri. Biz, vergi ve kira ödüyoruz. Onlar hiçbir şey ödemiyor. Oda'nın belirlediği fiyatlarda berber hizmeti veriyoruz; ancak onlar fiyatların çok üstünde saç ve sakal tıraş ediyor. Oturdukları daireleri berber dükkanına çevirenler de var. Zabıta birimlerimiz ellerinden gelen gayreti gösteriyorlar; ancak ekipleri yetersiz olduğundan etkili olamıyorlar.
Son olarak neler söylemek istersiniz ?
Berber, kuaför ve güzellik salonlarında uygulanan yüze 18 KDV oranının yüzde 8'e düşürülmesi, çıraklık eğitimde gösterilen sağlık sigortasının, emeklilik primine yansıması, berber kuaför ve güzellik salonlarının, 1. sınıf tehlikeli iş yeri vasfında olması sebebi ile sektörde çalışanların yıpranma payı
olarak erken emekliliğe hak kazanması, bu sağlanamıyorsa 1. sınıf tehlikeli iş grubundan çıkarılması, fiyat listelerinin azami değil, alt taban fiyattan başlamasını talep ediyoruz. Bağ-Kur prim gün sayısının 9.000'den 7.200'e düşürülmesi, özellikle küçük esnaf ve kendi işini yapanlar için büyük bir fırsat oluşturuyor. Berberler, kuaförler, marangozlar, bakkallar, terziler gibi Bağ-Kur'lu esnaf, artık 7.200 prim gününü tamamlayarak emekli olabilecek; ama bununla ilgili somut adımlar ne yazık ki atılmadı. Bu uygulamanın bir an önce başlatılmasını istiyoruz. Esnafımız, kredi kooperatiflerinden kredi çekmek istediklerinde hem ipotek hem kefil isteniyor. Ya kefil istenmesin ya da ipotek… Pazar günleri bütün berberlerin kapalı kalmasını sağlayan yasayı çıkaranlara da teşekkür etmek istiyorum. Meslektaşlarım, artık haftanın bir gününü aileleri ve sevdikleriyle geçirebiliyorlar.
